Φόρος τιμής στους 29 μαρτυρικά σφαγιασθέντες Ξυλαγανιώτες σήμερα 23 Απριλίου στο μνημείο έξω από την Ξυλαγανή.
“Υποχρέωση της τοπικής κοινωνίας και του δήμου , απέναντι σε αυτούς τους ανθρώπους που αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν, για να είμαστε σήμερα εμείς ελεύθεροι και να απολαμβάνουμε τα αγαθά της Δημοκρατίας” είπε ο δήμαρχος Μαρωνείας Σαπών Ντίνος Χαριτόπουλος.
“Να ενταχθεί η Ξυλαγανή στο δίκτυο των μαρτυρικών πόλεων και χωριών της Ελλάδας” , μια προσπάθεια που ξεκινά ο Δήμος Μαρωνείας Σαπών, σημείωσε ο Ντίνος Χαριτόπουλος, μία δικαίωση για τους κατοίκους της Ξυλαγανής αλλά ιδιαίτερα για τους 29 ήρωες που σήμερα τιμούμε.
ΞΑΝΘΙΠΠΗ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ . ΕΓΓΟΝΗ ΗΡΩΙΚΑ ΠΕΣΟΝΤΑ ΤΣΑΤΛΑΚΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
Ηταν 9 Απριλίου 1944 όταν 29 πατριώτες Ξυλαγανιώτες συνελήφθησαν από τους Βουλγάρους , βασανίστηκαν και εκτελέστηκαν από τα μοναρχοφασιστικά στρατεύματα κατοχής.
Με την κατάληψη της Ελλάδας οι Γερμανοί παραχώρησαν στη Βουλγαρία τη Θράκη (από το Νέστο ποταμό μέχρι ένα σημείο προ του Έβρου ποταμού) και αργότερα την Ανατολική Μακεδονία, μέχρι τον Στρυμόνα ποταμό.
Η Βουλγαρία δεν το θεώρησε απλή κατοχή αλλά ενσωμάτωση της Θράκης στη Βουλγαρία. Αντικατάστησε όλες τις Ελληνικές Αρχές με Βουλγαρικές. Αστυνομία, στρατό, παπά, δασκάλους, πρόεδρο κοινότητας και ενέγραψε στα δημοτολόγια ως Βούλγαρους Υπηκόους όλο τον πληθυσμό υποχρεώνοντας τους μάλιστα να υπογράφουν ότι το επιθυμούν. Τα Δημοτολόγια της κοινότητας και λοιπά στοιχεία τα κατάστρεψαν. Όλα τα παιδιά έπρεπε να φοιτούν στο Βουλγάρικο Δημοτικό Σχολείο, να διδάσκονται την Βουλγαρική και μόνο γλώσσα, να βαπτίζονται με Βουλγάρικα ονόματα (πχ Βασίλκου=Βασιλική), να υπηρετούν στο Βουλγάρικο στρατό ως ντουρντουβάκια (καταναγκαστικά έργα)
