Ηταν 9 Απριλίου 1944 όταν 29 πατριώτες Ξυλαγανιώτες συνελήφθησαν από τους Βουλγάρους , βασανίστηκαν και εκτελέστηκαν από τα μοναρχοφασιστικά στρατεύματα κατοχής.
Με την κατάληψη της Ελλάδας οι Γερμανοί παραχώρησαν στη Βουλγαρία τη Θράκη (από το Νέστο ποταμό μέχρι ένα σημείο προ του Έβρου ποταμού) και αργότερα την Ανατολική Μακεδονία, μέχρι τον Στρυμόνα ποταμό.
Σήμερα ακριβώς μετά από 80 χρόνια στο σημείο της σφαγής τελέστηκε μνημόσυνο από τον Μητροπολίτη κκΠαντελεήμωνα στη μνήμη των 29 ηρωικά πεσόντων Ξυλαγανιωτών παρουσία του δημάρχου Μαρωνείας Σαπών Απόστολου Ιωάννου , του αντιπεριφερειάρχη Ροδόπης Μανώλη Ταπατζά, του Τοποτηρητή Μουφτή Κομοτηνής Δρ Τζηχάτ Χαλήλ , δημοτικών συμβούλων, απογόνων των εκτελεσθέντων και κατοίκων του οικισμού.
Η Ελένη Μπόμπολα , δισέγγονη του εκτελεσθέντα Βουτσά Παναγιώτη αναφέρθηκε στο ιστορικό εκείνων των μαύρων ημερών με τις εκτελέσεις, τους βασανισμούς και τις αρπαγές περιουσιών. Ειδικά στην Θράκη η Βουλγαρική κατοχή ήταν ιδιαίτερα σκληρή με στόχο τον ανθελληνισμό της περιοχής και τον βίαιο εκβουλγαρισμό της.
Η ΟΜΙΛΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΝΑΣ ΜΠΟΜΠΟΛΑ ΔΙΣΕΓΓΟΝΗΣ ΤΟΥ ΕΝΤΕΛΕΣΘΕΝΤΑ ΒΟΥΤΣΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ.
Η ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΜΑΡΩΝΕΙΑΣ ΣΑΠΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ.
