Αλέξανδρος Κοντός , γενικός διευθυντής της ΣΕΚΕ
Εθνική στρατηγική για τον καπνό, το αντίδοτο στον μαρασμό του κλάδου και των καπνοπαραγωγών
Άμεση χάραξη εθνικής στρατηγικής για την τόνωση της ανταγωνιστικότητας του καπνικού κλάδου και την αναβάθμιση της ποιότητας του καπνού αλλά και υιοθέτηση έμπρακτης κομματικής συναντίληψης σε σχέση με την αγροτική πολιτική για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας και ανταγωνιστικότητας των ελληνικών προϊόντων προτείνει ο γενικός διευθυντής του ΣΕΚΕ, Αλέξανδρος Κοντός σε μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση η οποία από τη μια πλευρά αναδεικνύει τα σημαντικά προβλήματα του κλάδου από την κλιματική αλλαγή και από την άλλη παρέχει λύσεις μακράς πνοής με μια στρατηγική που θα πρέπει να στοχεύει, σε επίπεδο Ε.Ε., στην ανάδειξη της κοινωνικοοικονομικής διάστασης που έχει η καλλιέργεια του καπνού για την Ελλάδα.
1. Η ΣΕΚΕ από το 1947 στηρίζει την καπνοκαλλιέργεια στην Ελλάδα και εσείς προσωπικά έχετε δώσει μάχες στην Ε.Ε. και στην ελληνική Πολιτεία για περαιτέρω στήριξη του κλάδου με στόχο τη βιωσιμότητά του. Βλέπετε χρόνο με το χρόνο να συρρικνώνεται ο κλάδος της καπνοκαλλιέργειας και που οφείλεται αυτό;
Πράγματι, τα τελευταία χρόνια η καλλιέργεια του καπνού μειώνεται στην Ελλάδα, για πολλούς λόγους. Σημαντικότερος από αυτούς είναι η κλιματική αλλαγή η οποία επηρεάζει το προϊόν τόσο σε επίπεδο ποιότητας όσο και παραγόμενης ποσότητας. Ο παράγοντας αυτός, που προκαλεί πίεση στην ανταγωνιστικότητα των καπνών μας στη διεθνή αγορά, σε συνδυασμό με το σημαντικό ζήτημα της γήρανσης και μη ανανέωσης του αγροτικού πληθυσμού στη χώρα μας καθώς επίσης και με τον απαιτητικό και δύσκολο χαρακτήρα της καλλιέργειας του καπνού, δυστυχώς δε βοηθούν το προϊόν μακροπρόθεσμα. Ως αποτέλεσμα, χρόνο με το χρόνο σημειώνεται μείωση σε επίπεδο αριθμού παραγωγών, αλλά και παραγόμενων ποσοτήτων.
Ωστόσο, ακόμα και υπό αυτές τις συνθήκες η καπνοκαλλιέργεια συνεχίζει να έχει στρατηγική σημασία για τη χώρα μας, και για τον λόγο αυτό τόσο εγώ προσωπικά όσο και η ΣΕΚΕ διαχρονικά βρισκόμαστε πάντα στην πρώτη γραμμή κάθε προσπάθειας για τη στήριξή της. Ας μη ξεχνάμε ότι ο τομέας του καπνού, τόσο σε επίπεδο καλλιέργειας όσο και σε επίπεδο μεταποίησης συνεισφέρει στη συγκράτηση του κοινωνικού ιστού σε περιοχές ημιορεινές, ορεινές και μειονεκτικές της πατρίδας μας, ότι χιλιάδες οικογένειες καπνοπαραγωγών και καπνεργατών ζουν από τον προϊόν αυτό, ότι αποτελεί ένα από τα βασικά εξαγωγικά αγροτικά προϊόντα του Τόπου μας και, φυσικά, ότι στηρίζει την εθνική οικονομία συνεισφέροντας σημαντικά έσοδα στο δημόσιο.
2. Γνωρίζετε τον καπνό όσο λίγοι στην Ελλάδα ενώ έχετε διατελέσει και υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης την περίοδο 2004-2009. Είναι ανταγωνιστικός ο ελληνικός καπνός στις ξένες αγορές και ποιες παθογένειες πρέπει να θεραπευθούν προκειμένου να καταστεί;
Ο ελληνικός καπνός έχει σημαντικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα, τα οποία είναι και αυτά που διαχρονικά τα καθιστούν αναπόσπαστο συστατικό στα ποιοτικά καπνικά προϊόντα που κυκλοφορούν στη διεθνή αγορά. Το πλεονέκτημά του είναι κυρίως τα ιδιαίτερα ποιοτικά καπνιστικά χαρακτηριστικά του και το άρωμά του, που δε τα συναντάς σε καμία άλλη ποικιλία ανά τον κόσμο. Επίσης, υπέρ του προϊόντος λειτουργούν τα αυστηρά πρωτόκολλα καλλιέργειας που εφαρμόζονται στη χώρα μας και διασφαλίζουν ένα τελικό προϊόν εγγυημένης ποιότητας για τον καταναλωτή.
Ωστόσο, όπως σας προανέφερα, από τη μια οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και από την άλλη οι διεθνείς εξελίξεις που διαμορφώνουν τις τιμές διάθεσης ανταγωνιστικών προϊόντων προερχόμενα από άλλες χώρες, λειτουργούν σε βάρος του ελληνικού προϊόντος και αποδυναμώνουν την ανταγωνιστικότητά του.
Προκειμένου αυτή η πορεία να αναστραφεί είναι σαφές ότι πρέπει να αναληφθούν πρωτοβουλίες σε εθνικό, αλλά και ευρωπαϊκό επίπεδο.
Ειδικότερα, θα πρέπει να δημιουργηθεί άμεσα εθνική στρατηγική για την τόνωση της ανταγωνιστικότητάς του και την αναβάθμισης της ποιότητάς του. Μια στρατηγική, που θα πρέπει να ακολουθήσουν όλοι οι εμπλεκόμενοι (καπνοπαραγωγοί, μεταποιητές και φυσικά το ελληνικό κράτος), έτσι ώστε να δοθεί μια σημαντική προοπτική στο προϊόν. Πέραν αυτού, η στρατηγική της χώρας μας θα πρέπει να στοχεύει, σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην ανάδειξη της κοινωνικοοικονομικής διάστασης που έχει η καλλιέργεια του καπνού για την πατρίδα μας.
3. Πανδημία, πόλεμος, ενεργειακή κρίση, κλιματική αλλαγή, ένα εκρηκτικό πακέτο προκλήσεων που πιέζουν τις χώρες, ενδεχομένως και τη δική μας για αυτονομία και επάρκεια σε αγαθά. Είναι ουτοπία να το συζητά κανείς αυτό σήμερα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης;
Απεναντίας, είναι απολύτως ρεαλιστικό να προσεγγίζουμε με πολύ προσοχή τις βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες συνέπειες των σύγχρονων προκλήσεων και κινδύνων σε διεθνές επίπεδο. Ο κόσμος γύρω μας αλλάζει και το βέβαιο είναι ότι πέρα από τις μεταβολές που συντελούνται στο διεθνές σκηνικό και τις παρεμβάσεις που αποφασίζονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο, απαιτείται και εθνική επαγρύπνηση προκειμένου να στηριχθούν οι παραγωγικές δυνάμεις κάθε χώρας και εν προκειμένω της Ελλάδας, που λειτουργούν υπό μεγάλη πίεση στη δεδομένη περίοδο. Σε ότι αφορά στη χώρα μας πιο συγκεκριμένα, είναι σαφές, όπως προανέφερα, ότι πρέπει να διαμορφωθεί εθνική στρατηγική στήριξης του πρωτογενούς τομέα, προκειμένου να μην αντιμετωπίσουμε στο μέλλον μεγαλύτερα προβλήματα από εκείνα που ήδη βρίσκουμε μπροστά μας λόγω της αύξησης του κόστους παραγωγής των αγαθών και των ελλείψεων που ήδη υπάρχουν ή διαφαίνονται στην αγορά.
4. Υπάρχει κατά τη γνώμη σας εθνική στρατηγική ή και διακομματική συναίνεση για τη στήριξη των Ελλήνων καπνοπαραγωγών;
Η ύπαρξη εθνικής στρατηγικής και διακομματικής συναίνεσης είναι απαραίτητη περισσότερο από κάθε άλλη φορά όχι μόνο για την καπνοκαλλιέργεια, αλλά γενικότερα για την στήριξη του πρωτογενούς τομέα στη χώρα μας. Η σημασία της πρωτογενούς παραγωγής είναι πολύ μεγάλη σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο, τοπικά και εθνικά, γεγονός που επιβεβαιώνεται όλο και περισσότερο με την κατάσταση που διαμορφώνεται διεθνώς, εξαιτίας των νέων προκλήσεων και απειλών που πλέον όλους μας αγγίζουν άμεσα.
Ωστόσο, αν και όλα τα κόμματα και όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς συμφωνούν ως προς αυτό το συμπέρασμα, στην πράξη δυστυχώς δεν έχει επιτευχθεί έως τώρα ουσιαστική ταύτιση ή συναντίληψη σε σχέση με την αγροτική πολιτική που πρέπει να υλοποιήσουμε για να διασφαλίσουμε τη βιωσιμότητα και την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών προϊόντων μακροπρόθεσμα.
5. Ποιες δράσεις αναλαμβάνει ο ΣΕΚΕ για την ενεργητική προστασία και φυσικά τις αποζημιώσεις των καπνοπαραγωγών; Ποια είναι η κεντρική σας θέση το 2022;
Η ΣΕΚΕ έχει αναλάβει σημαντικές πρωτοβουλίες στην κατεύθυνση της στήριξής των καπνοπαραγωγών και της διατήρησης της ανταγωνιστικότητας του προϊόντος. Πρώτα από όλα, μέσω της γεωπονικής μας υπηρεσίας παρακολουθούμε στενά καθ΄ όλη τη διάρκεια του χρόνου το πώς εξελίσσεται η καλλιέργεια και παρεμβαίνουμε όταν χρειάζεται για να κατευθύνουμε τους παραγωγούς ώστε να διασφαλίσουμε όσο πιο αποτελεσματικά γίνεται την ποιότητα του προϊόντος.
Πέραν αυτού, διενεργούμε πιλοτικές εφαρμογές νέων τεχνικών συλλογής, ώστε επίσης να υποστηρίξουμε το έργο τους. Τέλος, εξαντλούμε κάθε δυνατότητα ώστε και η Πολιτεία να αντιληφθεί την τεράστια σημασία που έχει το συγκεκριμένο προϊόντων για τη χώρα μας και να την κινητοποιήσει στην κατεύθυνση της μεγαλύτερης στήριξής του.
Σε σχέση με τις αποζημιώσεις, στεκόμαστε πάντα στο πλευρό των παραγωγών και ασκούμε κάθε πίεση στο αρμόδιο Υπουργείο, προκειμένου να γίνει κατανοητή η ανάγκη και να προχωρήσει άμεσα και με αντικειμενικές εκτιμήσεις, η αποζημίωσή τους για την απώλεια εισοδήματος που αντιμετωπίζουν εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής.
6. Πως στηρίζουν οι καπνοβιομηχανίες την ελληνική καπνοκαλλιέργεια και ποια είναι τα επίμονα ζητούμενα που πρέπει να ικανοποιήσετε; Πρόσφατα η JTI αύξησε κατά 30% την ποσότητα καπνών που αγοράζει από εσάς. Πως βλέπετε αυτήν την κίνηση για τη βιωσιμότητα των καπνοπαραγωγών;
Η εμπιστοσύνη των μεγάλων καπνοβιομηχανιών στον ελληνικό καπνό είναι και αυτή που, παρά τις αντίξοες συνθήκες, ουσιαστικά συμβάλλει στη διατήρηση της καλλιέργειας στη χώρα μας και στην προστασία των οικογενειών των παραγωγών, με τους οποίους υπογράφουμε συμβόλαια και προσδιορίζουμε τις παραγόμενες ποσότητες με βάση το εμπορικό ενδιαφέρον των μεγάλων εταιριών.
Πέραν αυτού, το ενδιαφέρον των μεγάλων εταιριών για τον ελληνικό καπνό κρατά ψηλά και την ποιότητά του προϊόντος, καθώς απαιτεί την εφαρμογή πολύ αυστηρών πρωτοκόλλων σε επίπεδο καλλιεργητικής πρακτικής.
Πράγματι, η JTI έχει αυξήσει σημαντικά την ποσότητα των ελληνικών καπνών που αγοράζει και με τον τρόπο αυτό στηρίζει ουσιαστικά τον ελληνικό καπνό και τις χιλιάδες οικογένειας των καπνοπαραγωγών που, παρά τις αντίξοες συνθήκες, παραμένουν στην καλλιέργεια.
7. Καπνοπαραγωγοί της Ξάνθης, θα το γνωρίζετε πολύ καλά, διαμαρτύρονται για τη λειψυδρία και αδυναμία να ποτίσουν τα χωράφια τους, σε μια περιοχή γεμάτη ποτάμια. Τι δεν κάνουμε καλά;
Αν και το νερό αποτελεί έναν από τους βασικούς συντελεστές ανάπτυξης του αγροτικού τομέα, δυστυχώς η αξιοποίηση των υδάτινων πόρων στη χώρα μας, παρά τις μεγάλες προσπάθειες που έγιναν τη δεκαετία του 2000, δεν έχει προχωρήσει με ικανοποιητικούς ρυθμούς. Ωστόσο, αν προχωρήσουν τα έργα που έχουν σχέση με την άρδευση, το εισόδημα των Ελλήνων αγροτών και ιδιαίτερα των καπνοπαραγωγών θα αυξηθεί σημαντικά και θα αποτελέσει κίνητρο για την παραμονή τους στην καπνοκαλλιέργεια.
Είναι σημαντικό και μπορεί να αποτελέσει πιλοτικό πρόγραμμα για όλη την Ελλάδα, ότι στη μελέτη που πρόσφατα εκπόνησα με τους συνεργάτες μου για την αγροτική ανάπτυξη της Θράκης, μεγάλο μέρος αφιερώθηκε στην αξιοποίηση των υδάτινων πόρων της περιοχής καθώς επίσης και στη δημιουργία υδατοδεξαμενών στις καπνικές περιοχές, έτσι ώστε να αυξηθεί σημαντικά το εισόδημά τους.
8. Πως βλέπετε το μέλλον των βιολογικών καπνών και τι έχετε κάνει για την προώθηση της βιολογικής ποικιλίας Virginia;
Η ΣΕΚΕ είναι η πρώτη ελληνική καπνοβιομηχανία που πίστεψε και επένδυσε στην καλλιέργεια βιολογικών καπνών στην Ελλάδα. Αυτή τη στιγμή παράγουμε σημαντικές ποσότητες τόσο βιολογικών καπνών, όσο και καπνών ειδικών υψηλών προδιαγραφών, τα οποία αυξάνουν το εισόδημα των Ελλήνων παραγωγών, και εκπροσωπούν με τον καλύτερο τρόπο τον ελληνικό καπνό στην ευρωπαϊκή και αμερικανική αγορά. Ως εκ τούτου, είναι σαφές ότι τα βιολογικά καπνά δίνουν προστιθέμενη αξία στο προϊόν και δείχνουν το δρόμο μιας εναλλακτικής και βιώσιμης αγροτικής ανάπτυξης.
9. Ενώ το κράτος εισπράττει σε ετήσια βάση περισσότερα από 3 δις ευρώ από τον ΕΦΚ στον καπνό και αντίστοιχα ποσά από ΦΠΑ και ασφαλιστικές εισφορές των ανθρώπων που εργάζονται στον καπνό, επιμένει να αποκλείει τον κλάδο από ευρωπαϊκά προγράμματα στήριξης. Που το αποδίδετε αυτό;
Η πραγματικότητα που περιγράφετε μαρτυρά τον κυνισμό που ακολουθούν σε πολλές περιπτώσεις οι πολιτικές της Ε.Ε. και δυστυχώς ακολουθούν οι εθνικές πολιτικές.
Θεωρώ ότι δεν έχει λογική από τη μια να είναι καλοδεχούμενα τα έσοδα από τη διάθεση των καπνικών προϊόντων και από την άλλη να αποκλείονται από όλες τις ευρωπαϊκές δράσεις τόσο οι φτωχοί καπνοπαραγωγοί όσο και οι εταιρείες, οι οποίες προσφέρουν σημαντικά στην εθνική οικονομία.
Διότι, με τη λογική που διέπει σήμερα αυτές τις αποφάσεις δε λαμβάνεται υπόψη το γεγονός ότι ο καπνός ως προϊόν στηρίζει σημαντικά την εθνική οικονομία και την τοπική στις περιοχές όπου καλλιεργείται, ότι παράγεται με απόλυτα φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο και, κυρίως, όπως σας προανέφερα η ιδιαίτερα σημαντική κοινωνική διάσταση αυτής της καλλιέργειας. Δηλαδή, το γεγονός ότι δίνει εισόδημα σε χιλιάδες οικογένειες καπνεργατών και καπνοπαραγωγών σε περιοχές μειονεκτικές και ακριτικές. Αντιλαμβάνεστε πως αν η καλλιέργεια πεθάνει, για ένα μεγάλο μέρος των περιοχών της Θράκης όπου καλλιεργείται, υπάρχει ο κίνδυνος της ερήμωσης, δεδομένου ότι δεν υπάρχουν εναλλακτικές καλλιέργειες που θα μπορούσαν να στηρίξουν το οικογενειακό εισόδημα. Αυτή η παράμετρος, δηλαδή η κοινωνική κι εν τέλει εθνική για τη χώρα μας, είναι πολύ σημαντικό να αξιοποιηθεί με τον κατάλληλο τρόπο, ώστε σε επίπεδο Ε.Ε. να τη λάβουν υπόψη τους και να στηρίξουν τον κλάδο.
10. Ποια η θέση σας για την αρχιτεκτονική του φόρου που επιβάλλεται στον καπνό; Πιστεύετε ότι ο φόρος σκοτώνει το φόρο και ότι πρέπει να υπάρχει φορολογική σταθερότητα σε βάθος 3ετίας, 5ετίας;
Η υψηλή φορολογία έχει αποδειχθεί πως λειτουργεί αρνητικά τόσο για την καλλιέργεια, όσο και για τους καταναλωτές και την Πολιτεία.
Σύμφωνα με όλα τα στοιχεία που έχουν και οι Αρχές στη διάθεσή τους, η υψηλή φορολογία οδηγεί στην κατακόρυφη αύξηση της μαύρης αγοράς προϊόντων καπνού, τα οποία παράγονται χωρίς κανένα έλεγχο, εκθέτει τους καταναλωτές σε ανεξέλεγκτα προϊόντα και φυσικά στην πράξη μειώνει σημαντικά τα δημόσια έσοδα.
11. Πρόσφατα η ΣΕΚΕ εισήλθε στα τρόφιμα. Αυτό σημαίνει ότι εγκαταλείπει σταδιακά τον καπνό ή θα συνεχίσουν ως παράλληλες δραστηριότητες;
Ο καπνός παραμένει η βασική δραστηριότητα της ΣΕΚΕ και προς αυτή την κατεύθυνση κινείται σταθερά η στρατηγική της εταιρίας μας.
Η ενασχόληση μας με τα τρόφιμα είναι μια παράλληλη δραστηριότητα, που δείχνει το μεγάλο ενδιαφέρον μας για τον αγροτικό τομέα στην Ελλάδα και την πίστη μας στο ότι υπάρχει στη χώρα μας ένας διατροφικός θησαυρός με σημαντικές προοπτικές στη διεθνή αγορά, που ακόμα δεν έχει αξιοποιηθεί όσο θα έπρεπε.
